W Rzymie zostanie wystawione dzieło autorstwa Marca Chagalla pt.“Białe Ukrzyżowanie” z okazji Jubileuszu 2025: wydarzenie o znaczeniu międzynarodowym.

Z okazji Jubileuszu 2025 Dykasteria ds. Ewangelizacji ogłosiła czwartą wystawę w ramach Przeglądu kulturalnego „Jubileusz to kultura”, podczas której zostanie wystawione dzieło Marca Chagalla pt. “Białe Ukrzyżowanie”. Otwarcie wystawy o randze międzynarodowej zaplanowano na 27 listopada w “Museo del Corso” – nowym kompleksie muzealnym w siedzibie Palazzo Cipolla, w Rzymie. Dzieło białoruskiego artysty, które po raz pierwszy zostanie wystawione we Włoszech, z okazji Roku Świętego, będzie można oglądać do 27 stycznia 2025 roku. Wstęp będzie bezpłatny i otwarty dla wszystkich codziennie od godz. 10.00 do 20:00.

„Białe Ukrzyżowanie” jest dziełem szczególnym ze względu na jego niezwykłą zdolność łączenia elementów religijnych i symbolicznych, poprzez użycie głęboko sugestywnego języka wizualnego. Możliwość kontemplacji arcydzieła o tak znaczącym wpływie, które zostanie po raz pierwszy wystawione w Rzymie, będzie wyjątkową okazją dla pasjonatów i historyków sztuki. Marc Chagall urodził się w Łoźnie (na terenie dzisiejszej Białorusi) w roku 1887 i zmarł w 1985 r. Posiadał obywatelstwo rosyjskie i francuskie. Był uważany za jednego z najważniejszych artystów XX wieku. Zmuszony do opuszczenia ojczyzny, do samego końca odczuwał głęboką więź ze swoimi korzeniami, choć miał świadomość, że już nigdy nie będzie mógł do nich powrócić. Jego twórczość słynie z obrazów przedstawiających oniryczne i fantastyczne sceny, będące wyrazem własnego stylu, odbiegającego od nurtów artystycznych swoich czasów. Inspirował się awangardą, przezwyciężając następnie jej tendencje w swoich dziełach.

Białe Ukrzyżowanie, namalowane w 1938 roku, stanowi zasadniczy punkt zwrotny dla Chagalla. Dzieło to, nie tylko przedstawia wizerunek Chrystusa, jako męczennika, ale również w dramatyczny sposób koncentruje uwagę odbiorcy na prześladowaniach i cierpieniach narodu żydowskiego w latach trzydziestych XX wieku. Obraz ukazuje męczeństwo zarówno Żydów, jak i samego Jezusa, przedstawiając dramatyczne sceny konfliktów, takie jak palenie synagog. W samym centrum obrazu znajduje się wizerunek Jezusa ukrzyżowanego, okrytego szalem modlitewnym, symbolicznie przedstawionym jako postać żydowskiego pochodzenia. Białe Ukrzyżowanie ujawnia wpływy sztuki włoskiej z XIV wieku i reprezentuje znaczące walory kolorystyczne. Tematyczne powiązania z malarstwem religijnym renesansu, w szczególności z dziełami Michała Anioła oraz nawiązania do obrazu “Zdjęcie z Krzyża” Rembrandta, wzbogacają wymowę dzieła. Wokół Jezusa przedstawiono trzech biblijnych patriarchów i matriarchę, ubranych w tradycyjne żydowskie stroje. Boki krzyża ilustrują zniszczenia pogromów: po lewej stronie splądrowana wioska zmusza uchodźców do ucieczki łodzią, a trzy brodate postaci, z których jedna ściska w rękach Torę, uciekają pieszo. Po prawej stronie płonie synagoga i Arka Tory [przyp. Tłum. Jest to specjalny pojemnik lub szafa, w której przechowywana jest Tora w synagodze], poniżej matka pociesza swoje dziecko. Wraz z “Guernicą” Pabla Picassa, Białe Ukrzyżowanie jest jednym z najbardziej wymownych potępień wojny i nienawiści XX wieku, z dramatycznym przesłaniem, które wciąż pozostaje aktualne.

Ukrzyżowany Chrystus

Ukrzyżowany Chrystus jest symbolem judaizmu. Postać Jezusa, przedstawiona z głową skierowaną do przodu, jest od pasa w dół owinięta w Tallit, szal, który żydowscy mężczyźni noszą podczas modlitwy. Wokół głowy znajduje się tradycyjna aureola, w białym odcieniu, symbolizująca świętość Chrystusa. Nad krzyżem widnieje łaciński napis INRI oraz ten sam napis w języku hebrajskim. Drabina oparta o krzyż symbolizuje zjednoczenie nieba i ziemi, człowieka i Boga. Wreszcie ukrzyżowany Chrystus zostaje oświetlony promieniem boskiej białej poświaty, która oświetla krzyż niczym reflektor sceniczny.

Sceny zniszczenia, śmierci i przemocy

Wokół ukrzyżowanego Chrystusa rozgrywają się sceny zagłady, śmierci i przemocy, które są ze sobą powiązane. Powyżej krzyża w powietrzu unoszą się cztery postaci, trzech mężczyzn i jedna kobieta. Wyglądają na zdesperowanych: dwóch płacze, zakrywając twarz dłońmi, a pozostali proszą w modlitwie o jak najszybsze zakończenie przemocy. Po lewej stronie widzimy uzbrojoną grupę żołnierzy, machającą czerwonymi flagami. Żołnierze ci symbolizują ludzi, którzy brali udział w pogromie, straszliwej antysemickiej przemocy, która dotknęła Żydów w Rosji w latach 1881–1921 (po drugiej wojnie światowej nadal kontynuowali ataki w stronę ocalałych z Holokaustu).

Domy w płomieniach

Obok grupy żołnierzy artysta przedstawił płonące domy. Zniszczenie nie jest przedstawione wyłącznie za pomocą ognia, ale również poprzez nieuporządkowane elementy pojawiające się w tej scenie, takie jak odwrócone do góry nogami domy. Ponadto przedstawiono trzy ofiary pogromów, klęczące i dotknięte cierpieniem.

Statek z uciekinierami

Artysta namalował łódź pełną żydowskich uchodźców, którzy próbują rzucić kotwicę, aby się uratować i zacumować na bezpiecznym lądzie. Wciąż bardzo aktualna scena wyrażająca ucieczkę z ojczyzny w nadziei na uratowanie życia w nieskażonych wojną i zniszczeniami częściach świata.

Symbole kultury żydowskiej

W lewym dolnym rogu, na pierwszym planie, przedstawiono trzech uciekających mężczyzn, niosących ze sobą pewne przedmioty. Podczas tej okropnej przemocy Słowo Boże musi zostać ocalone. Ostatni z nich, ubrany na ciemnoniebiesko, trzyma w rękach Torę, żydowskie prawo. Natomiast na dole, pośrodku, znajduje się Menora, żydowski świecznik o siedmiu ramionach (choć tutaj widać tylko 6), który czuwa nad konającym na krzyżu Jezusem. Po prawej stronie widać płonący zwój, z którego wydobywają się białe płomienie sięgające aż do krzyża: są to księgi Pisma Świętego. Wreszcie, w prawym górnym rogu znajduje się płonąca synagoga reprezentująca wszystkie synagogi spalone w Niemczech podczas II wojny światowej. Widzimy tam mężczyznę próbującego uratować z szafy synagogi zwoje Prawa Żydowskiego, natomiast w górnej części synagogi widać tablicę Dziesięciu Przykazań oraz Gwiazdę Dawida, dwa inne charakterystyczne symbole religii żydowskiej.